Niemowlę a noworodek – czym różnią się te terminy? A może właśnie nie różnią się, skoro tak wiele osób traktuje je jak synonimy? Różnice, oczywiście, istnieją, ale wiele osób ma wątpliwości w kwestii używania tych określeń. Wyjaśnijmy więc, kiedy dziecko przestaje być noworodkiem, a zaczyna być niemowlęciem? I jakie zmiany zachodzą w tym okresie?

Noworodek – do kiedy tak określa się dziecko?

Przyjmuje się, że noworodek to dziecko, które nie ukończyło jeszcze 28. dnia życia. W tym czasie organizm maluszka adaptuje się do życia poza łonem matki. Z perspektywy rozwoju fizycznego jest on wciąż całkowicie zależny od matki oraz otoczenia. Organizm dopiero uczy się oddychania, spożywania pokarmu, dostosowania do nowych warunków termicznych i środowiskowych.

Najważniejsze aspekty determinujące życie noworodka to:

• ograniczona zdolność do poruszania – choć noworodki mają wykształcone odruchy motoryczne, takie jak odruch chwytania czy ssania, nie potrafią świadomie kontrolować ciała,
• niewykształcona fizjologia noworodka – noworodek jest bardzo wrażliwy na zmiany temperatury, a jego układ pokarmowy jest jeszcze niedojrzały,
• adaptacja do środowiska – noworodek nie jest jeszcze w pełni przystosowany do termoregulacji, dlatego może wymagać dodatkowej troski w zakresie utrzymywania odpowiedniej temperatury ciała.

Kiedy noworodek staje się niemowlakiem…

Po okresie noworodkowym dziecko wkracza w fazę niemowlęctwa, które trwa od 28. dnia życia do 12. miesiąca. W tym okresie dziecko staje się coraz bardziej aktywne i zaczyna zdobywać umiejętności, które pozwolą mu na większą samodzielność.

Do najważniejszych cech niemowlęcia należą:

• rozwój motoryczny – dziecko zaczyna coraz lepiej kontrolować swoje ciało,
• rozwój umiejętności komunikacyjnych – choć nie potrafi jeszcze mówić, zaczyna wyrażać emocje poprzez krzyk, uśmiech, a później także dźwięki czy proste gesty,
• dojrzewanie układu pokarmowego – lepiej rozwinięty układ pokarmowy z czasem pozwala na bardziej różnorodną dietę,
• zwiększona aktywność – niemowlę staje się bardziej zainteresowane otoczeniem,
• zmiany fizjologiczne – niemowlę przybiera na wadze i rośnie, a jego układ odpornościowy staje się coraz bardziej dojrzały.

Niemowlę jest także w fazie intensywnego rozwoju umysłowego. Choć na początku tego etapu dziecko jest jeszcze w dużej mierze zależne od opiekunów, z biegiem czasu zaczyna rozwijać swoje umiejętności poznawcze, co pozwala mu na lepsze interakcje z otoczeniem.

„Czwarty trymestr”

Okres noworodkowy oraz pierwsze dwa miesiące niemowlęctwa określane są często mianem „czwartego trymestru ciąży”. Organizm mamy powoli wraca do równowagi, natomiast dziecko wciąż nie rozumie, że jest oddzielną jednostką. 

Ważnym elementem poczucia bezpieczeństwa maluszków w tym czasie jest bliskość, ciepło i poczucie otulenia. Wiele maluchów preferuje ciasne, ograniczone przestrzenie, które przypominają im warunki panujące w brzuchu mamy, dlatego chętnie śpią w rożkach lub otulaczach.

Niemowlę a noworodek – rozwój

Wydaje się, że to noworodkowy okres życia trwa bardzo krótko. Szybko dostrzeżesz jednak, że po miesiącu twój maluch wygląda już całkiem inaczej. Jego ciało nabiera bardziej proporcjonalnych kształtów – po porodzie główka dziecka może być chwilowo zdeformowana, ponieważ musiała przejść przez wąski kanał rodny. Maluch nadal wymaga szczególnej troski, ponieważ jest bardzo delikatny, a cały świat jest dla niego nowy.

Z tygodnia na tydzień pojawiają się nowe umiejętności – zarówno fizyczne, jak i intelektualne. W okolicach 6. miesiąca pojawiają się pierwsze ząbki. Maluch zaczyna też siedzieć samodzielnie, a później potrafi osiągnąć tę pozycję bez pomocy. Rozpoczyna się również okres pełzania, który po pewnym czasie ustępuje miejsca raczkowaniu. Po pierwszych urodzinach zaczyna się kolejny etap rozwoju, pełen nowych zmian, choć już nigdy nie będą one tak wyraźne i szybkie jak te, które zachodziły między noworodkiem a niemowlęciem.